Fragment Dziejów Polski nowożytnej.
Trzeba pamiętać, że Zygmunt I odziedziczył nie tylko gmach mocarstwowy, ile rusztowanie rozbudowane pod przyszłe mocarstwo na wyrost i nad stan; w nim rzadki żywioł ludzki, jeszcze nie rozbudzony do światowej twórczości, a już rozkołysany ponad głowę sterników nawy państwowej.
W braku złota i żelaza nie było czym zmiękczać nieprzyjaciół. Bądź co bądź, porównanie stanu i położenia państw Zygmuntowych w 1507 i 1548 r. wykazuje poprawę poważną. Król zażegnał nawałnicę, jaka się nad nim ściągała w 1512-1514 r. (ze strony Moskwy), za Karpatami (tj. na Węgrzech i w Czechach) poświęcił tylko swoje ambicje rodowe, nie interes Polski. Prusy uzależnił od Korony i przygotował dalsze ich odcięcie od Cesarstwa, nad Gdańskiem, Toruniem Warmią, Pomorzem sprawował władzę rzeczywistą. Ukrócił, a z czasem niemal udaremnił najazdy tatarskie na Ruś (czyli ziemie ruskie we władaniu Polski i Litwy). Na wschodzie wstrzymał proces kruszenia się kresów; Smoleńska wprawdzie nie utrzymał, ale przekonał swoich i obcych, że nas stać na wojnę rewindykacyjną. Za narzędzie przeciw Porcie (tj. imperium osmańskiemu) Habsburgom użyć się nie dał.
(W. Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, Warszawa 1996 r.)
- Wskaż, do jakich wydarzeń z dziejów historii Polski nowożytnej nawiązuje autor tekstu. Wymień wszystkie wydarzenia wspomniane w tekście, umieść je w kontekście przyczynowo-skutkowym.
- Wyjaśnij pojęcie: wojna rewindykacyjna.
- Opisz, w jaki sposób autor tekstu ocenia politykę zagraniczną Zygmunta Starego.
Powstanie Księstwa Pruskiego w 1525 roku
Albrecht, książę pruski, oraz jego następcy i dziedzice lenna będą obowiązani za wyświadczone im przez Nas dobrodziejstwa składać Nam takie przyrzeczenie uległości, że gdybyśmy z racji owej ugody lub nadania lenna zostali zaatakowanie przez jakiegokolwiek księcia lub państwo, wtedy (książę) Albrecht, względnie jego następcy, książęta pruscy mają Nam i Naszemu Królestwu przyjść wszędzie z pomocą we własnej osobie wraz ze wszystkimi swymi poddanymi i z całą swą siłą. Nawzajem zaś My i Nasi Następcy będziemy obowiązani w podobnym wypadku to samo uczynić.
(T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w źródłach. Starożytność i średniowiecze, Toruń 2004 r.)
- Wyjaśnij, w jakiej sytuacji książę Albrecht był zobowiązany przybyć polskiemu królowi na pomoc.
- Określ czas trwania wzajemnych zobowiązań stron na podstawie zawartej umowy.