SYMBOLIKA KOLORÓW
PRZEDSTAWIONA INTERPRETACJA SYMBOLIKI KOLORÓW ODNOSI SIĘ DO KULTURY EUROPEJSKIEJ (SZERZEJ: ŚWIATA ZACHODNIEGO). Należy pamiętać, że znaczenia kolorów są odmienne w różnych tradycjach kulturowych. Np. w kulturze Zachodu biały jest symbolem niewinności i czystości, ale w Japonii i Indiach - żałoby i nieszczęścia. Kolor różowy, popularny w Japonii (Kraj Kwitnącej Wiśni), w krajach Europy Wschodniej uważa się stereotypowo za „niemęski” i tandetny. Fioletowy kojarzony jest w krajach arabskich z prostytucją (podobnie jak czerwony w Europie - dzielnice czerwonych latarni, np. w Amsterdamie), a w kulturze europejskiej jest kolorem powagi i mistycyzmu.
KOLOR BIAŁY / BIEL
Biel to połączenie wszystkich kolorów. Jest najjaśniejszą barwą, kolorem światła, symbolem czystości i niewinności, a także odnowy życia duchowego. W początkach chrześcijaństwa biały był kolorem żałoby i w kultach Wschodu jest nim do dziś. Kojarzony jest z prawdomównością, prostotą, dobrem, jasnością, wolnością i przestrzenią. W biblijnej Apokalipsie biel jest atrybutem światła, barwą szat tych, którzy przychodzą z wielkiego ucisku i opłukali swe szaty, i w krwi Baranka je wybielili (Ap 7,14); Chrystus jako Sędzia przedstawiony jest z włosami białymi, jak biała wełna, jak śnieg (Ap 1,14).
Biel zawiera w sobie wszystkie pozostałe barwy, jest zatem na swój sposób wszechstronna, reprezentując sobą wartości wszystkich kolorów.
kadr z filmu K. Kieślowskiego "Trzy kolory: Biały" (zdjęcia E. Kłosiński), 1994
KOLOR CZARNY / CZERŃ
Jest kolorem nocy, śmierci, żałoby, niewiary, nicości, ale także oznaką pokory, obumarcia dla świata. (Nawet w potocznym języku używamy często wyrażeń: czarna rozpacz, czarny dzień, widzę to w czarnych kolorach). Czerń to także symbol luksusu (podobnie jak złoty), ponadczasowej elegancji (czarny smoking, mała czarna) oraz nowoczesności. Wykorzystywany jest w celu podkreślenia powagi, tajemnicy (np. logo Jamesa Bonda), kompetencji. Czarny daje poczucie perspektywy oraz głębi. Symbolizuje także wysoką jakość (najwięcej luksusowych aut sprzedaje się właśnie w kolorze czarnym; czarny koń z logo Ferrari). Podobno wyszczupla. 
Edward Munch, Chore dziecko, 1885-86
KOLOR CZERWONY / CZERWIEŃ
Czerwień oznacza krew, ogień i pożądanie. Jest kolorem namiętności, płodności oraz odwagi. Czerwień połączona z czernią symbolizuje egoizm, gwałt i zdradę. Kolor czerwony może kojarzyć się z powstaniem, rewolucją, śmiercią, walką (atrybut Marsa). Jest więc bezpośrednio związana ze wszystkimi dynamicznymi przejawami istnienia - działaniem, ruchem, energią, seksualnością. To najbardziej intensywny i "zauważalny" kolor, jest także najbardziej pobudzający — dlatego często pojawia się w reklamie. Czerwień symbolizuje także niebezpieczeństwo (znaki drogowe), miłość (serce, czerwona róża) i witalność (kolor krwi). Podobno pobudza apetyt (logo Coca-Coli, KFC, McDonald's). Czerwień jest też wykorzystywana przez instytucje charytatywne i mające związek z ochroną zdrowia (szpital, Czerwony Krzyż, Czerwony Półksiężyc). W Europie Środkowej kolor kojarzony z komunizmem (Armia Czerwona, symbol sierpa i młota) i lewicą. Nie można pominąć erotycznych skojarzeń z tą barwą - czerwony jest kolorem bardzo intensywnym emocjonalnie. Nie bez powodu kobiety malują usta i paznokcie właśnie na czerwono.
kadr z filmu K. Kieślowskiego "Trzy kolory: Czerwony" (zdjęcia P. Sobociński); 1994
KOLOR FIOLETOWY / FIOLET
Kolor luksusu, elegancji, przepychu, ceremoniału, szlachetności i duchowości (szaty biskupie). Psychologiczne aspekty fioletu to melancholia, przygnębienie, smutek. W latach 60. fiolet stał się kolorem buntu i przemian, uznawano go za niekonwencjonalny i prowokujący, zaś odcienie fioletu stały się symbolem młodości i poszukiwania wolności. Fiolet i purpura są częstym kolorem wykorzystywanym przez firmy kojarzone z dobrami luksusowymi. Jest też wyznacznikiem dobrej jakości (np. opakowania czekolad Milka). Jako kolor rzadko występujący w naturze, uważany jest za symbol ekstrawagancji. Fiolet to symbol poszukiwania, wolności i przestrzeni; symbolizuje rzeczy nadprzyrodzone, jasnowidzenie. Jest to ulubiony kolor ezoteryków. 
fioletowe logo marki Milka
KOLOR NIEBIESKI / BŁĘKIT
To kolor transcendentny. W starożytnej Grecji i Rzymie był symbolem najwyższych bóstw - czyli Zeusa i Jupitera. Kolor niebieski był początkowo symbolem wierności, np. rycerze na cześć ukochanej kobiety przywdziewali niebieskie stroje. W kulturze ludowej dom pomalowany na niebiesko oznaczał, że mieszka w nim panna na wydaniu. Niebieski jest kolorem pełnym symboliki: uduchowienie, pokój, higiena, spokój, woda, świeżość i chłód. Dla Egipcjan był kolorem prawdy. Niebieski to także kolor przyjaźni, symbol przywiązania do tradycji. Barwa ta przywodzi na myśl spokój, stabilność, sukces, pewność, lojalność i bezpieczeństwo (dlatego tak wiele firm używa tego koloru, a politycy występują przed kamerami ubrani w niebieskie garnitury i błękitne koszule). Barwa często wykorzystywana w logach instytucji rządowych, banków i największych korporacji (np. IBM, Samsung, Facebook). Z drugiej strony niebieski jest jedną z najzimniejszych barw, w tym kontekście kojarzy się z niebem, otwartą przestrzenią, wodą. Kolorem niebieskim promuje się produkty lub usługi związane z czystością i świeżością (filtry wodne, środki czystości, ryby) lub niebem i powietrzem (linie lotnicze). Rzadko używa się koloru niebieskiego do celów reklamowych związanych z żywnością, ponieważ tłumi on apetyt. 
kadr z filmu K. Kieślowskiego "Trzy kolory: Niebieski" (zdjęcia S. Idziak); 1993
KOLOR POMARAŃCZOWY / POMARAŃCZ
Kolor pomarańczowy to barwa młodości, kreatywności, lekkości i aktywności. Symbolizuje zabawę, entuzjazm. Jest to barwa wykorzystywana w logo firm, które zajmują się rozrywką i zabawą lub firm, których klientami są dzieci i młodzież. Pomarańcz jest jaskrawym kolorem, widocznym w półmroku. Z tego też powodu jest używany jako barwa ostrzeżeń, ratownictwa (np. koło ratunkowe). Jest także kolorem jesieni i święta Halloween (dynie). Łączy energię czerwieni z optymizmem koloru żółtego. Jest barwnym określeniem nie tylko radości, ale i fascynacji, jak i determinacji. Jako odcień cytrusowy, pomarańczowy doskonale stymuluje apetyt. Dzięki temu w reklamie najlepiej spełnia swoją funkcję promując jedzenie czy produkty skierowane do młodzieży.
logotypy marek w kolorze pomarańczowym
KOLOR ZIELONY / ZIELEŃ
Zieleń to kolor natury, kojarzy się z życiem i harmonią. Atrybut Wenery. Jest symbolem świeżości, płodności oraz wzrostu (np. kursu akcji spółek giełdowych). Zielony w przeciwieństwie do czerwonego określa bezpieczeństwo (np. wskazuje kierowcom wolną drogę). Kiedyś kolor ten symbolizował rodzącą się miłość; tak ubrany mężczyzna dawał damie do zrozumienia, że jest w niej zakochany. W średniowieczu zieleń uważano za kolor symbolizujący katastrofę i zło, była kojarzona z diabłem. Niektóre negatywne znaczenia przetrwały w zmienionej formie do dziś – jaskrawa zieleń kojarzy się z trucizną, zaś blada, zmieszana z niewielką ilością błękitu lub szarości – z chorobą. Najczęściej zieleń to kolor uzdrowienia, nadziei i wolności. Miętowa zieleń kojarzona jest ze świeżością (mentosy, ale też listek początkującego kierowcy, który jest „zielony“ w tym, co robi), powodzeniem i zadowoleniem (logo banku BNP Paribas). Zielony jest najważniejszą barwą islamu. Negatywne cechy przypisywane zieleni to niestabilność (znowu zielony listek kierowcy) i losowość (stoły do gry w ruletkę, pokera). Od czasu wprowadzenia dolarów do obiegu zieleń kojarzona jest także z pieniędzmi. Zielony często wykorzystywany jest w materiałach graficznych firm, które chcą być postrzegane jako ekologiczne lub funkcjonują w branży związanej z przyrodą i jej ochroną (np logo kanału telewizyjnego Animal Planet). Przebywanie wśród zieleni uspokaja i regeneruje siły witalne. Symbolizuje więc zieleń powrót do życia.
Tamara Łempicka, Autoportret w zielonym bugatti, 1928
KOLOR ŻÓŁTY / ŻÓŁCIEŃ
Żółty to kolor słoneczny. Oznacza mądrość, aktywność umysłową, rozsądek. Atrybut Apollina. Symbolizuje sławę, żartobliwość, optymizm, ale również chorobę, zdradę, niezdecydowanie oraz nadwrażliwość. Ulubiony kolor Konfucjusza i buddyjskich lamów - ponieważ oznacza najwyższe wartości duchowe i wiedzę. Niegdyś kolor żółty był barwą zamężnych kobiet i matek, miał wzbudzać do nich szacunek. Stopniowo kolor ten stał się symbolem zdrady, fałszu, bezwstydu (symbol prostytutek), wrogości (hitlerowcy nakazywali Żydom nosić żółtą gwiazdę Dawida na ramieniu), złych zamiarów (w Stanach Zjednoczonych w XIX wieku strój skazańca miał wzór czarno-żółtych poziomych pasów). Odcień cytrynowożółty symbolizuje nienawiść i zdradę (Judasz przedstawiany był w malarstwie europejskim najczęściej w żółtej szacie). Tak więc barwa żółta ma wiele sprzecznych znaczeń. Z jednej strony symbolizuje radość, ciepło, słońce i pozytywną energię — z drugiej: zdradę i ostrożność. Kolor żółty wykorzystywany jest w reklamie, by przykuć uwagę odbiorcy (np. żółte taksówki w Nowym Jorku, IKEA) i wywołać skojarzenia z beztroską zabawą (logo RMF, Nikon, Lipton).
Vincent van Gogh, Pole pszenicy ze żniwiarzem i słońcem, 1889
Jarosław Olczak
BIBLIOGRAFIA:
J. Gage, Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji, Kraków 2008
J. E. Cirlot, Słownik symboli, Kraków 2006.
K. von Rohr Ingrid, Leczenie kolorami, Warszawa 2005.
M. Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Kraków 1983.
R. Tokarski, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 2004
E. Szczęsna, Poetyka reklamy, Warszawa 2001